Gepubliceerd in De Standaard op 21-12-2023: https://www.standaard.be/cnt/dmf20231220_96429050
De impact van kunstmatige intelligentie (AI) op onze samenleving is enorm. AI heeft het potentieel om alles waar we om geven beter te maken. Een recent gepubliceerde studie in “Nature Computational Science” laat een van de meest intrigerende toepassingen van AI zien. Het ontsluiten van de verhalen die verborgen liggen in de data van ons leven. Het onderzoek introduceert een baanbrekend model met de naam ‘life2vec’. Het is niets minder dan een vertaalmachine die de complexe taal van ons leven omzet in een reeks wiskundige vectoren. Deze vectoren vormen een soort digitale vingerafdruk van individuele levenspaden.
Het ontcijferen van levenspaden
Wat life2vec doet, is het analyseren van de grote hoeveelheden data die verzameld werden – zoals gezondheidsinformatie, werkgeschiedenis, onderwijsniveaus, en meer – om patronen te herkennen. Het model kan, door het bestuderen van deze patronen, voorspellingen doen over toekomstige gebeurtenissen. Gebeurtenissen zoals iemands levensverwachting of veranderingen in persoonlijkheid. Het is alsof we nu een tijdmachine hebben die ons toestaat om een blik te werpen op mogelijke toekomsten. Een machine gebaseerd op de som van onze verleden acties.
Dit alles gebeurt met behulp van datasets die de levens van individuen volgen door de jaren heen. Denk aan het als een uiterst gedetailleerd dagboek dat niet alleen vertelt wat er in iemands leven gebeurd is. Het vertelt eveneens wanneer, hoe en in welke context. Life2vec neemt dit dagboek en vertaalt het naar een taal die AI-systemen kunnen begrijpen en analyseren. Dit stelt onderzoekers in staat om complexe vragen te beantwoorden. Vragen over hoe bepaalde levensgebeurtenissen elkaar beïnvloeden en hoe deze mogelijk onze toekomstige paden vormgeven.
Als fervent voorstander van AI en het gebruik ervan om de kwaliteit van onze levens te verbeteren, zie ik in dit onderzoek een sprekend voorbeeld van de ongekende impact die kunstmatige intelligentie biedt. De methodologie en resultaten van het onderzoek suggereren dat AI kan bijdragen aan het begrijpen van complexe patronen in menselijke levens en ons zelfs kan helpen anticiperen op toekomstige gebeurtenissen. Dit opent nieuwe wegen voor gepersonaliseerde geneeskunde en kan uiteindelijk leiden tot beter geïnformeerde beleidsbeslissingen.
De gevaren onder ogen zien
Echter, met de publicatie van dit onderzoek en de vaststelling dat deze life2vec-modellen binnen de 24 uur als opensource beschikbaar werden, moeten we de potentiële gevaren onder ogen zien. De kracht van AI brengt een evenredig risico op misbruik met zich mee, waarbij gevoelige gegevens kunnen worden gebruikt op manieren die de privacy en autonomie van individuen bedreigen. De snelheid waarmee AI-technologieën zich ontwikkelen, versterkt de noodzaak voor een stevig wetgevend kader dat de ethische en juridische grenzen definieert waarbinnen dergelijke modellen mogen opereren. De noodzakelijke wetgeving zoals de AI-Act zijn stappen in de goede richting maar bieden niet alle antwoorden.
In dit licht moeten wetgevers en beleidsmakers met spoed handelen om te waarborgen dat de privacy en rechten van individuen beschermd blijven. Stel je maar eens voor dat je geen verzekering meer krijgt omdat het life2vec model voorspelde dat je er binnen 4 jaar niet meer bent. Een kader voor wetenschappers moet duidelijke richtlijnen bieden voor het gebruik van AI in de analyse van levensgegevens en moet de ontwikkeling van technologieën die kunnen leiden tot discriminatie of ongeoorloofde surveillance, inperken.
Het is echter niet alleen de verantwoordelijkheid van wetgevers. Wetenschappers en ontwikkelaars van AI-systemen moeten ethische overwegingen vooropstellen in hun werk. Vanaf het begin moeten zij mechanismen inbouwen die het potentieel misbruik van hun creaties beperken. Bij het ontwerp van AI-systemen zoals life2vec moet rekening worden gehouden met de risico’s van open-source beschikbaarheid en moet actief worden gezocht naar manieren om data te beschermen en misbruik te voorkomen.
Samen naar een veilige AI-toekomst
Concluderend is mijn oproep aan de wetenschappelijke gemeenschap tweeledig. Enerzijds moet er een voortdurende dialoog zijn met beleidsmakers om te zorgen voor een kader dat innovatie bevordert en tegelijkertijd individuen beschermt. Anderzijds is het cruciaal dat AI-ontwikkelaars vanaf de grond af aan systemen bouwen met ingebouwde beveiligingen tegen misbruik. Alleen door deze gezamenlijke inspanning kunnen we de beloften van AI realiseren en de impact van kunstmatige intelligentie tegelijkertijd veilig, rechtvaardig en ethisch verantwoord houden.